Deva

(dosł. Świetliści, pokrewne z łac. deus) niebiańskie istoty, bóstwa, bogowie, są istotami żyjącymi w szczęśliwych światach i z zasady są niewidoczne dla ludzkiego oka. Podobnie jednak jak ludzie i inne istoty, podlegają one ciągłemu odradzaniu, starości, śmierci i przez to nie są wolne od cyklu istnienia i cierpienia. Jest wiele rodzajów niebiańskich istot.

I. Sześć rodzajów niebiańskich istot Sfery Zmysłowej (kāmāvacara lub kāma-loka, patrz avacara, loka), to Cātumahārājikadeva, Tāvatimsa, Yāma, Tusita (patrz bodhisatta), Nimmāna-rati, Paranimmita-vasavatti. Porównaj anussati (VI).

II. Niebiańskie istoty Sfery Subtelnej Materii (rūpāvacara lub rūpaloka) to:

1. Brahma-pārisajja, Brahma-purohita, Mahā-brahmāno (patrz brahma-kāyika-deva). Pośród tych trzech rodzajów odradzają się ci, którzy mają słabe, średnie i pełne doświadczenie pierwszego Wchłonięcia (jhāna).

2. Parittābha, Appamānābha, Ābhassara. Tutaj odradzają się ci, którzy posiadają doświadczenie drugiego wchłonięcia.

3. Paritta-subha, Appamāna-subha, Subha Kin.n.a (lub Kin.ha). Tu odradzają się ci z doświadczeniem trzeciego wchłonięcia.

4. Vehapphala, Asañña-satta, Suddhāvāsa (patrz też Anāgāmi). Pośród pierwszych dwóch rodzajów będą odrodzeni ci z doświadczeniem czwartego wchłonięcia, lecz pośród trzeciego rodzaju jedynie Anāgāmi.

III. Cztery stopnie niebiańskich istot Sfery Niematerialnej (arūpāvacara lub arūpa-loka) to:

  • Niebiańskie Istoty Sfery Niezmierzonej Przestrzeni (ākāsānañcāyatanūpaga-devā),
  • Niezmierzonej Świadomości (viññān.añcāyatanūpaga-deva),
  • Nicości (ākiñcaññāyatanūpaga devā),
  • Ani-postrzegania-ani-nie-postrzegania (nevasaññā-nāsaññāyatanūpaga-devā).

Tutaj odrodzą się ci z doświadczeniem czterech Niematerialnych Sfer (arūpāyatana, patrz jhāna 5-8).

POWRÓT