GĘŚ

(GOOSE)
Gęś (haṃsa) to mieszkający częściowo na wodzie ptak, wyglądający jak duża kaczka, ze stopami wyposażonymi w błony pławne i długą szyją. Kilka gatunków dzikich gęsi można znaleźć w północnych Indiach. Nazwa haṃsa pochodząca z Sanskrytu i Pali, często jest niewłaściwie tłumaczona jako „łabędź”, ale łabędzie nie są rodzimymi ptakami Indii i dla starożytnych Hindusów nie były one znane. Gęś, do której tak często odnosi się Tipitaka i późniejsza literatura buddyjska to Anser indicus, Gęś Tybetańska. Mając rozmiar gęsi udomowionej, ten piękny ptak posiada szare, białe i brązowe upierzenie, oraz białą głowę naznaczoną dwoma charakterystycznymi, czarnymi paskami. Jej łagodne, muzykalne nawoływanie ‘aang aang aang’ jest powszechnie uznawane za jedno z najbardziej czarujących w świecie naturalnym. Buddha był czasem porównywany z ową gęsią, a cechy i nawyki tego ptaka służyły często jako metafora dla pewnych duchowych wartości.
Buddha powiedział, że gospodarz jest jak paw, ponieważ jest pięknie ubarwiony, ale niezdarny z niego lotnik, podczas gdy mnich jest jak gęś, ponuro ubarwiony, ale potrafiący wzlecieć ku niebu (Sn.221). Vaṅgīsa zwrócił się do Buddhy, mówiąc: „Wznieś szybko swój melodyjny głos, O Piękny! Jak gęsi wyciągające swoje szyje, zakrzycz łagodnie swym delikatnym, dźwięcznym głosem” (Sn.350). Gęsi Tybetańskie są często widywane w czasie zimy. Pożywiają się na bagnach i polach, aż do połowy marca, gdy odlatują do gniazda w Tybecie. Dla Buddhy, to wędrowne zachowanie przypominało oddzielenie. Powiedział: „Uważni ludzie wytężają swój wysiłek. Nie są przywiązani do żadnego domu. Jak gęsi, które lecą ze swoich jezior, pozostawiając za sobą jedną siedzibę za drugą” (Dhp.91). „Gęsi lecą ku słońcu, mędrcy lecą dzięki swoim psychicznym mocom. Po tym jak Mara i jego armia zostali pokonani, mędrcy są wyprowadzani ze świata” (Dhp.175). Piṅgiya użył październikowego powrotu gęsi do Indii jako metafory dla przybycia czegoś wspaniałego. „Jak ptak może opuścić mały gaj , by zamieszkać w lesie pełnym owoców, tak ja opuściwszy ograniczonych nauczycieli, przybyłem do Tego o Szerokim Spojrzeniu, jak gęś przybywająca do wspaniałego jeziora (Sn.1134).
Jedna z najpiękniejszych legend z całej tradycji buddyjskiej pochodzi z 12 rozdziału apokryficznej Abhiniṣkramaṇa Sūtra i dotyczy gęsi. Pewnego razu, wędrując po pałacowym ogrodzie, Książę Siddhartha zobaczył gęś spadającą z nieba, ze strzałą utkwioną w skrzydle. Delikatnie ułożył ptaka na kolanach, wydobył strzałę i namaścił ranę olejkiem i miodem. Niedługo potem Devadatta wysłał do pałacu wiadomość, mówiąc, że ustrzelił ptaka i domaga się jego zwrotu. Siddhartha odpowiedział na tę wiadomość, mówiąc: „Gdyby gęś była martwa, zwróciłbym ją bezzwłocznie, ale ponieważ ciągle żyje, nie masz do niej żadnego prawa.” Devadatta wysłał drugą wiadomość, kłócąc się, że to jego umiejętność sprowadziła gęś na ziemię, a w związku z tym należy ona do niego. I znów Siddhartha odmówił oddania ptaka kuzynowi i poprosił, aby zwołano zgromadzenie mędrców, by rozstrzygnęli spór. Tak też się stało i po pewnym czasie dyskusji, najstarszy z mędrców wygłosił swoją opinię, mówiąc: „Życie należy do tego, kto je miłuje i chroni, nie zaś do tego, kto próbuje je zniszczyć”. Zgromadzenie zgodziło się z tym i Książę Siddhartha otrzymał pozwolenie, aby zatrzymać gęś.
Choć historia o Księciu Siddharthcie i gęsi nie znajduje się w Tipitace, może ona być oparta na faktach. Jak by nie było, ukazuje ona respekt, jaki ma Buddyzm do kultywowania życzliwości i szacunku dla wszelkiego życia.

GNIEW

(ANGER)
Gniew (kodha) jest uczuciem negatywności pojawiającym się, kiedy czyjeś pragnienia nie znajdują zaspokojenia. Buddha powiedział, że z powodu zdolności gniewu do wzburzania umysłu, jest on jedną z najbardziej niszczących ze wszystkich ludzkich emocji. Aśvaghoṣa w swoim dziele Saundrānandakāvya pisze: "Żadna inna istota nie jest w stanie być zraniona przez gniewne intencje, lecz osoba z takim umysłem jest natychmiastowo spopielona tym ogniem. Dlatego powinno się wybierać miłującą dobroć i współczucie względem wszystkich istot czujących, miast gniewu i agresji."

Psychologia buddyjska rozróżnia liczne nazwy i poziomy intensywności gniewu – łagodna irytacja, rozdrażnienie, zły nastrój, złość, uraza, obrażenie, furia itp, a także proponuje szereg technik pomagających z nimi pracować. Oczywiście trzeba trzymać gniew na wodzy, ale poza tym należy pracować z jego przyczynami. Istnieje mocna zależność między gniewem i pożądaniem – im mocniejsze nasze pragnienia, tym silniejszy jest nasz gniew, kiedy zostaną one udaremnione. Zatem pierwszym krokiem w pracy z gniewem jest zmiana naszego pożądania. Jednakże gniew może być wyeliminowany w całości tylko, jeśli ego zostanie całkowicie rozpuszczone lub jeśli osiągnie się zrozumienie, czym jest „ja”.

(por. - Curbing Anger, Spreading Love, Bhikkhu Visuddhacara, 1992.)

GURU

(GURU )
Zob. Nauczyciele i Uczniowie