Helmuth von Glasenapp (* 8. wrzesień 1891 w Berlinie; † 25. czerwiec 1963 w Tübingen, Otto Max Helmuth von Glasenapp) był niemieckim indologiem i religioznawcą, profesorem na uniwersytecie w Królewcu w Prusach Wschodnich (1928–1944) oraz w Tübingen (1946–1959). Sporo książek jego autorstwa, które skierowane są nie tylko do węższego kręgu akademickiego, są nadal uznawane za elementarne prace, wielokrotnie przekładane na inne języki.

Życie i kariera zawodowa

Helmuth von Glasenapp pochodził z szeroko rozgałęzionej rodziny szlacheckiej Glasenapp z Pomorza, był synem vice prezydenta banku centralnego Rzeszy Otto von Glasenapp'a oraz jego żony Lilli (panieńskie Jähns).

Od 1910 do 1914 roku Glasenapp studiował sanskryt, pāḷijski oraz ogólne religioznawstwo na uniwersytetach w Tübingen, Monachium, Berlinie oraz Bonn. W roku 1914 w Bonn złożył pracę doktorancką „Nauka Kermana w filozofii dżinistów”, promowaną przez Hermanna Jakobi i otrzymał tytuł doktora. Podczas I Wojny Światowej był współpracownikiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych w nowo utworzonej placówce prasowej ds. Wschodu.

W roku 1918 habilitował się w Bonn pracą o „Systemie Madhvas w wierze vishnuizmu”, a w maju 1918 roku przeprowadził swój wykład inauguracyjny. Ze względu na zawirowania wojenne nie mógł jednak podjąć pracy nauczycielskiej, aż w końcu w kwietniu 1920 został przeniesiony do Berlina, gdzie wykładał jako prywatny docent do roku 1928.

W roku 1928 Glasenapp jako następca Rudolfa Otto Franke został powołany na profesora nadzwyczajnego ds. Indologii na uniwersytecie w Królewcu, którą to posadę piastował do zakończenia wojny.

Dnia 6 maja 1946 roku otrzymał powołanie na zwolnioną przez Jakoba Wilhelma Hauera katedrę ds. Indologii oraz Religioznawstwa Porównawczego swojego byłego nauczyciela Richarda von Grabe w Tübingen. W roku 1959 został emerytowany; prowadził jednak wykłady aż do swojej śmierci w 1963 roku, przede wszystkim z zakresu religioznawstwa, podczas gdy dział Indologii został przejęty przez jego następcę Paula Thieme.

W roku 1927 Glasenapp pojechał po raz pierwszy do Indii, a w następnych dekadach podjął kolejne, liczne podróże naukowe oraz prowadził odczyty w różnych krajach Dalekiego Wschodu oraz Afryki. Od roku 1949 był członkiem korespondencyjnym Akademii Nauk i Literatury w Mainz; był też zwyczajnym członkiem Niemieckiej Akademii ds. Języka oraz Poezji oraz aktywnym członkiem niemieckiej P.E.N. Z okazji swoich 70. urodzin został odznaczony w 1961 roku Wielkim Federalnym Krzyżem Zasługi.

Glasenapp, który pozostał kawalerem, zmarł dnia 25 czerwca 1963 roku, mając 72 lata, w Tübingen, na skutek wypadku drogowego i został pochowany na tamtejszym cmentarzu. W 1964 roku ukazała się jego pośmiertna autobiografia pod tytułem: „Podróż mojego życia, ludzie, kraje i rzeczy, które widziałem”.

Znaczenie naukowe

Obok licznych własnych, historyczno-filologicznych opracowań dzieł literatury sanskryckiej oraz niemieckich tłumaczeń klasycznych wierszy z sanskrytu, Glasenapp opublikował także całą serię obszernych zarysów dotyczących hinduizmu, dżinizmu oraz buddyzmu i ówczesnych im filozofii, które w dużej mierze postrzegane są w dzisiejszych czasach jako dzieła podstawowe i doczekały się licznych, nowych opracowań w różnych językach, a także natrafiły na szeroki odbiór w Indiach.

W wielu swoich publikacjach Glasenapp badał również stosunek niemieckich wielkich myślicieli jak Immanuel Kant czy Johann Gottfried von Herder do filozofii indyjskiej.

Fundacja Helmutha-von-Glasenapp'a

Na mocy testamentu Glasenapp zadysponował, aby Niemiecka Spółka Krajów Wschodu utworzyła fundację, którą wyposażył w 150.000 DM jako kapitał początkowy oraz we wszystkie przyszłe tantiemy z jego publikacji, związane z wydawnictwem, mające wspierać wyłącznie i bezpośrednio niemieckie badania ds. Indologii.

Fundacja użyteczności publicznej ukonstytuowała się w 1964 roku i ma swoją siedzibę w Wiesbaden. Po Wolfgangu Voigt (1964-1980), Heinzu Bechert (1981-1987) oraz Clausie Vogel (1998-2012) kierowana jest od 2013 przez Harrego Falk'a.