Mūla
Korzenie, przyczyny, także nazywane hetu (porównaj paccaya, 1) to te warunki, które poprzez ich istnienie określają rzeczywistą moralną jakość Woli (cetanā) oraz związanej z nią świadomości i czynników mentalnych - innymi słowami jakość karmy.
Istnieje sześć takich korzeni: trzy karmicznie korzystne i trzy szkodliwe korzenie:
- Chciwość, Nienawiść, Złudzenia (lobha, dosa, moha) oraz
- Brak-chciwości, Brak-nienawiści, Brak-złudzeń (alobha, adosa, amoha).
W A.III.68 jest powiedziane, że chciwość powstaje poprzez niemądre rozmyślanie na temat pociągającego przedmiotu, nienawiść poprzez niemądre rozmyślanie na temat odrzucającego przedmiotu. W ten sposób (lobha lub rāga) obejmuje wszelkie stopnie „przyciągania” względem przedmiotu od najbardziej nikłej tęsknej myśli do największego egoizmu, podczas gdy Nienawiść (dosa) obejmuje wszelkie stopnie „odpychania” od najlżejszego złego humoru po najgłębszą nienawiść i gniew.
Trzy Korzystne (kusala) korzenie, brak-chciwości itd., choć wyrażone w zaprzeczający sposób posiadają zdecydowanie pozytywny charakter tak jak często ma to miejsce w przypadku negatywnych terminów w innych językach. Przykładowo zaprzeczenie terminu „niemoralność" posiada zdecydowanie pozytywnych charakter. W ten sposób Brak-chciwości (alobha) jest określeniem na altruizm, szczodrość itd., Brak-niechęci (adosa) na Dobroć lub Życzliwość (mettā), Brak-złudzeń (amoha) na Mądrość (paññā).
"Dostrzeganie nieczystości powinno być rozwinięte w celu pokonania chciwości (żądzy), miłująca dobroć w celu pokonania nienawiści, mądrość w celu pokonania złudzeń." (A.VI.107)
„Zabijanie, kradzież, nieprawe współżycie seksualne, kłamstwo, plotkowanie, ostre słowa, frywolna mowa, pożądanie, gniew i błędne poglądy (patrz kamma-patha), te rzeczy powstają z powodu chciwości, nienawiści lub złudzeń." (A.X.174)
"Rozradowany żądzą (chciwością), rozdrażniony przez nienawiść, zaślepiony przez złudzenia, obezwładniony, o umyśle spętanym, człowiek kieruje się w stronę jego własnej ruiny, ruiny innych oraz ruiny obu, doświadcza on bólu i rozpaczy. I postępuje on w zły sposób poprzez działania, słowa i myśli… I nie zna on własnej pomyślności, ani pomyślności innych, ani pomyślności obu. Te rzeczy czynią go ślepym i nieświadomym, stanowią przeszkodę dla jego wiedzy, są bolesne i nie prowadzą do spokoju."
Istnienie lub brak trzech szkodliwych korzeni stanowi część kontemplacji umysłu w Satipat.t.hāna Sutcie (M.10). Są one także stosowane do klasyfikacji szkodliwych świadomości (patrz Tabela I).
Patrz: „The Roots of Good and Evil” autorstwa Nyanaponiki Thera (WHEEL 251/253).