Załącznik

Paccaya

Termin ten często pojawia się w starych tekstach Sutt w takich wyrażeniach jak "ko hetu, ko paccayo", "yam yad eva paccayam paticca uppajjati viññānam" itp. lub jako przymiotnik w "avijjāpaccayā sankhārā". Wszystkie 24 paccaya są po raz pierwszy wymienione, wyjaśnione i podane w odniesieniu do zjawisk istnienia w Kanonie Abh. (Patth). Pięć spośród tych 24 paccaya jest wspomnianych już w Pts.M. (II, 49-54, 59f., 72-77), mianowicie: sahajāta-, aññamañña-, nissaya-, sampayutta-, vippayutta-paccaya.

1. Hetu jest już wspomniane w tekstach Sutt w ogólny i niekreślony sposób jako warunek i synonim paccaya. Jednak w znaczeniu Przyczyn kusala oraz akusala (mūla, patrz M. 9) pojawia się jedynie w Kanonie Abh. i Komentarzach.

2. Ārammana w tekstach Sutt posiada jedynie znaczenie fundamentu, podstawy lub czegoś od czego zależy coś innego, np. w M. 21: "tadārammanañca sabbalokam mettāsahagatena cetasā pharitvā…." lub D.33 i S.XXII.53: "viññānam … rūpārammanam … vedanāram-manam…." Jako termin określający sześć przedmiotów rūpārammana, saddārammana, itd. jest po raz pierwszy zastosowany w Kanonie Abh. chociaż nauka o zależności sześciu rodzajów viññān.a od sześciu przedmiotów zmysłów jest integralną częścią Sutt. Porównaj np. M.38: "cakkhuñca paticca rūpe ca uppajjati viññānam sotañca paticca sadde ca …" itp.

3. Adhipati jako termin filozoficzny pojawia się w Kanonie Abh. (zwłaszcza Patth.). W Suttach cztery adhipati oznaczają iddhi-pāda (np. S. LI. 11). W tekstach wczesnych Sutt są jednak wspomniane trzy adhipateyya: atta-, loka-, dhamma- (A. III, 38).

4. i 5. Anantara- oraz samanantara-paccaya po raz pierwszy pojawiają się jako paccaya w Kanonie Abh. (zwłaszcza Patth.). Jednak pierwszy termin w tekstach wczesnych Sutt (np. Ratana Sutta w Khp. oraz Sn.) możemy odnależć w ukrytej formie: "samādhim ānantarikaññamāhu, czyli Skupienie (związane ze ścieżką Arahata), które jest nazywane Bezpośrednim warunkiem (dla arahatta-phala).

6. i 7. Sahajāta oraz aññamañña-paccaya. Chociaż jako takie terminy te nie występują we wczesnych tekstach Sutt, nauczanie o Współpowstawaniu i Wzajemnym Warunkowaniu czterech mentalnych skupisk (vedanā, saññā, sankhāra, viññān.a) jest podawane w starszych pismach, np. M.28, 43 oraz S. XXII, itp.

8. Nissaya-paccaya jest wspomniana w Pts, patrz powyżej pierwszy paragraf tego artykułu.

9. Upanissaya-paccaya. Nazwa ta nie wystepuje w Suttach, jednak wystepuje tam wyrażone przez nią nauczanie - często nawet w formie upanisā (najwyraźniej skrócona forma upanissaya), np. S. XII, 23: "Yam pi'ssa tam bhikkhave khayasmim khaye ñānam, tam sa-upanisam vadāmi, no anupanisam". Terminy pakati-, ārammana- oraz anantara-upanissaya zostały stworzone później w Komentarzach Abh.

Wszystkie pozostałe terminy można jedynie spotkać w literaturze Abh., chociaż ich znaczenie prawdopodobnie we wszystkich przypadkach zostało już opisane w starszych tekstach Sutt.

POWRÓT