Paramattha
Paramattha (-sacca, -vacana, -desanā): Prawda (i odpowiednio: Termin, Wyjaśnienie), która jest prawdziwa w Najwyższym (ostatecznym) sensie, w odróżnieniu od Konwencjonalnej Prawdy (vohāra-sacca), która jest również nazywana Powszechnie przyjmowaną Prawdą (sammuti-sacca, Sanskryt: samvrti-satya). Buddha wyjaśniając swoją doktrynę czasami używał codziennego języka a czasami filozoficznego sposobu wyjaśniania, który zgadza się z niepodlegającym ułudzie wglądem w rzeczywistość. W tym znaczeniu istnienie stanowi jedynie proces fizycznych i mentalnych zawisk, w których - oraz poza którymi - nie może być odnalezione żadne rzeczywiste jednostkowe ja, żadna trwała substancja. Dlatego kiedykolwiek Sutty mówią o mężczyźnie, kobiecie lub odradzaniu się istoty, nie może być to traktowane jako prawomocne w ostatecznym znaczeniu, lecz jest jedynie Konwencjonalnym sposobem Wyrażania (vohāra-vacana).
Jedną z głównych cech Abhidhamma Pit.aki, w odróżnieniu od większości Sutta Pit.aki jest to, że nie stosuje ona konwencjonalnego języka, lecz traktuje jedynie na temat ostatecznej prawdy lub rzeczywistości w najwyższym znaczeniu (paramattha-dhammā). W Sutta Pit.ace także jest zawartych wiele wyjaśnień stosujących język w ostatecznym znaczeniu (paramattha-desanā) a dokładniej, gdy traktują one na temat Skupisk (khandha), Elementów (dhātu) lub Podstaw zmysłów (āyatana) oraz ich składników a także gdy stosowane są Trzy Cechy (ti-lakkhan.a). Większość tekstów Sutt stosuje jednak konwencjonalny język używany tu w praktycznym, czy etycznym kontekście. Jest tak ponieważ ''nie byłoby to stosownym mówienie, że skupiska (khandha) odczuwają wstyd itp."
Dwie Prawdy – ostateczna i konwencjonalna – pojawiają się w tej formie jedynie w komentarzach. Jednak w Suttach są one zawarte poprzez rozróżnienie pomiędzy Widocznym (lub bezpośrednim) znaczeniem (nītattha) oraz Ukrytym znaczniem (do wywnioskowania) (neyyattha). Ponadto Buddha wielokrotnie wspomina swoją rezerwę względem stosowania konwencjonalnej mowy, na przykład w D.9: ''Są to jedynie nazwy, wyrażenia, zwroty, nazwy w powszechnym użyciu w świecie, które Doskonały (Tathāgata) stosuje bez błędnego ich pojmowania.'' Patrz także S. I. 25.
Termin paramattha w tutaj stosowanym znaczeniu pojawia się w pierwszym paragrafie Kathāvatthu, dziele ktróre należy do Abhidhamma Pit.aki (patrz przewodnik, strona 62 oraz Załącznik). Komentujące dyskusje o tych prawdach (Kom. do D. 9 i M. 5) nie zostały jeszcze w pełni przetłumaczone. Więcej na ten temat patrz K N. Jayatilleke "Early Buddhist Theory of Knowledge" (London, 1963), strona 361ff.
W Mahāyanie - szkoła Mādhyamika przykłada szczególną wagę do tych nauk o dwóch prawdach.