Pat.isandhi
dosł. Zjednoczenie, Połączenie, czyli Odrodzenie, jest jedną z 14 Funkcji Świadomości (viññān.a-kicca). Jest to rodzaj świadomości, która jest karmicznym rezultatem i powstaje w momencie zapłodnienia, czyli przy tworzeniu się nowego życia w łonie matki. Zaraz po tym zanurza się ona w Podświadomym Strumieniu Istnienia (bhavanga-sota) i bezustannie warunkuje powstawanie kolejnych odpowiadających stanów podświadomości. Dlatego też tak naprawdę to świadomość odradzania określa późniejszy charakter osoby.
”Ta Świadomość (Odradzania) ani nie przechodzi z poprzedniego życia do obecnego istnienia, ani nie powstaje bez takich warunków jak kamma, formacje karmiczne, skłonność, przedmiot itd. Fakt, że ta świadomość nie przeszła z poprzedniego istnienia a jednak powstała dzięki warunkom zawartym w poprzednim życiu jak Karma itp. może być porównany do takich zjawisk jak echo, światło lampy, odcisk pieczęci lub odbicie w lustrze. Podobnie powracające echo jest warunkowane poprzez dźwięk itp. i nigdzie nie doszło do przejścia dźwięku - tak też jest z tą świadomością.
Dalej jest powiedziane: „W tym ciągłym procesie nie można dostrzec ani bycia tym samym, ani innym”. Ponieważ gdyby istniała pełna tożsamość (pomiędzy różnymi etapami), także mleko nie mogłoby przekształcić się w ser. A gdyby istniała całkowita odmienność ser nigdy nie powstałby z mleka…. Gdy w kontinuum istnienia ma miejsce Rezulatat Karmy, nie należy ono ani do żadnej innej istoty, ani nie pochodzi od żadnej innej (kammy), ponieważ całkowita tożsamość oraz odmienność jest tu wykluczona." (Vis, XVII 164ff)
W Mil. jest powiedziane: "- Zatem, Czcigodny Nāgaseno ten, który się odradza jest tą samą osobą, która umarła, czy też inną?
- Ani tą samą, ani inną" (na ca so na ca añño).
- Podaj przykład.
- Jak myślisz Królu: czy teraz, gdy dorosłeś jesteś tym samym czym byłeś, gdy byłeś małym, młodym i delikatnym dzieckiem?
- Nie, Czcigodny Panie. To małe, młode i delikatne dziecko było inną osobą i teraz jako dorosły mężczyzna jestem całkiem odmienną osobą. …
- … Czy paląca się lampa w trakcie pierwszej części nocy jest inną lampą w trakcie środkowej części nocy i kolejną w trakcie ostatniej części nocy?
- Nie, Czcigodny Panie. Światło w trakcie całej nocy zależy od jednej i tej samej lampy.
- W podobny sposób, Królu jest powiązany razem łańcuch zjawisk. Jedno zjawisko powstaje, kolejne zanika a jednak oba są powiązane, jedno po drugim, bez przerwy. W taki sposób ten, który osiąga ostatni stan świadomości nie jest ani tą samą ani też odmienną osobą.''
Według charakteru świadomości odrodzenia istoty dzielą się na następujące trzy grupy:
1. Ahetu-pat.isandhika: istota odradzająca się bez warunków przyczyn, jest istotą, której świadomość w momencie odrodzenia nie była stowarzyszona z trzema szlachetnymi warunkami przyczyn, tzn. brakiem-chciwości, brakiem-nienawiści i brakiem-złudzeń (patrz mūla), czyli bezinteresownością, dobrocią i inteligencją. Takie istoty można odnaleźć w czterech Niższych Światach (apāya). W ich przypadku funkcja odrodzenia jest sprawowana poprzez rodzaj świadomości wymieniony w Tabeli I jako numer 56. Jeżeli jednak takie osoby odradzają się w zmysłowej sferze jako ludzie, są one ułome, ślepe, głuche lub mentalnie upośledzone itp. (świadomość odrodzenia w Tabeli I nr. 41)
2. Dvihetu (lub duhetu)-pat.isandhika, czyli istota odrodzona jedynie z dwoma (szlachetnymi) warunkami przyczyny, czyli brakiem-chciwości i brakiem-nienawiści. (świadomość odrodzenia w Tabeli I nr. 44, 45, 48 lub 49.)
3. Tihetu-pat.isandhika, czyli istota odrodzona z trzema (szlachetnymi) warunkami przyczyny. Takie istoty można odnaleźć jedynie pośród ludzi (świadomość odrodzenia w Tabeli I nr. 42, 43, 46 lub 47) i wyższych niebiańskich istot.
Na temat tych trzech rodzajów odrodzenia patrz tłum. At.t.hasālinī 11, 354 - 379 oraz Załącznik. W Suttach, termin określający Odrodzenie to głównie punabbhava, czyli odnowione istnienie oraz abhinibbatti, czyli powstawanie lub połączone jako punabbhavābhinibbatti (Załącznik).
Literatura: Vis.M. XVII, 133f, 164f, 189f, 289f; Vis.M. XIX, 22f.
Kamma and Rebirth, Nyanatiloka Thery (WHEEL 9).
The Case for Rebirth, Francis Story (WHEEL 12/13).
Survival and Kamma in Buddhist Perspective, K. N. Jayatilleke (WHEEL 141/143).
Rebirth Explained, V. F. Gun.aratana (WHEEL 167/169).