Tytuł: Mowa o klejnocie

O autorze: Piotr Jagodziński

Wersja pdf: pdf2.jpg

view source

print

Wersja epub: epub2.jpg

Komentarz tłumacza:

Mowa O Klejnocie pochodzi z Sutta Nipaty (Mowy Zebrane), części Khuddaka Nikayi. Jak sama nazwa wskazuje Sutta Nipata – czyli zbiór wybranych sutt, występuje jedynie w Tipitace tradycji Theravady, aczkolwiek zawarte tam mowy są starsze niźli dawne podziały – datuje się je jako część wspólną we wczesnym buddyzmie. Ratana Sutta jest zatem także w sanskryckich tekstach Mahāsāṅghiki (w Mahāvastu, o tytule Svastyanagāthā).

Rozdział Sutta Nipata przeznaczony był jako podręcznik dla mnichów, napisany wierszem. Tematyka tychże gāth skoncentrowana była na humanizmie jak również dogłębnej kontemplacji natury. Przekaz sugerował, by jakiekolwiek konceptualne nauki i supozycje zostały puszczone i porzucone.

Ta konkretna sutta koncentruje się na właściwościach i cechach trzech klejnotów.

Czym jest klejnot?

Jest to coś co jest rzadkie, wartościowe, trudne do znalezienia, powoduje zachwyt, jest cenione i spełnia życzenia (Cintāmaṇi – „kamień filozoficzny”).

Klejnotem będzie zatem coś, co jest najwartościowsze – źródło, rdzeń bądź ideał. Ta sutta przedstawia trzy klejnoty, które są najbardziej drogocenne dla buddystów, mianowicie: Buddhę, Dhammę i Sanghę. Są to trzy skarby, albo cenne podarunki do jakich odnosimy się z szacunkiem (przyjmując dosłowny źródłosłów z pism Vedyjskich). Buddyści zazwyczaj przyjmują schronienie lub uciekają się do Trzech Klejnotów. Przyjęcie schronienia w Buddzie, Dhammie i Sandze oznacza, iż jest się buddystą o tyle o ile nie jest to recytacja formułki, ale faktyczna zmiana postrzegania i moralna ewolucja w kierunku zgodnym z nauczaniem Błogosławionego. Shravasti Dhammika w książce „Dobre pytanie, dobra odpowiedź” wyjaśnia :

Przyjmować schronienie w Buddzie, to ufać, że my także możemy osiągnąć pełne oświecenie i doskonałość. Przyjęcie schronienia w Dhammie oznacza rozumienie Czterech Szlachetnych Prawd i podążanie w życiu Ośmioraką Ścieżką. Przyjęcie schronienia w Sandze oznacza poszukiwanie wsparcia, inspiracji i wskazówek wszystkich tych, którzy kroczą Ośmioraką Ścieżką. Robiąc to, stajemy się buddystami i jest to nasz pierwszy krok na ścieżce wiodącej ku Nibbanie.

Shravasti Dhammika Dobre pytanie, dobra odpowiedź

Zobacz także artykuł Bhikkhu Bodhi Schronienie w Buddzie

Czym jest paritta?

Parittā [pari + √tā] oznacza ochronny ryt, inkantację, inwokację, chanting, mantrę, amulet. Jest to wiara, iż recytowanie różnego rodzaju wersów bądź urywków sutt sprowadzi pomyślność. Paritty traktowane są jako zaklęcia, zapobiegające lub chroniące przed niebezpieczeństwami naturalnymi jak również nadprzyrodzonymi. Więcej na temat roli i mocy paritt Paritta – księga ochronnych wersów - wstęp

W tekstach można znaleźć argumenty sugerujące, że Buddha wątpił w działanie i zakazywał mnichom i mniszkom uprawiania magii i ezoteryzmu. W jednej z sutt (Tuvaṭaka sutta - Snp. 4.14 wers 933) Buddha nakazuje by mnich „nie rzucał magicznych zaklęć, nie interpretował snów, bądź szczególnych znaków, ani nie zajmował się astrologią.” Ostro także upominał świeckich wyznawców przed wpływem jakie niosą ze sobą tajniki uroków czy też kuglarstwa. Osoba taka wg Caṇḍāla Sutty (O Wyrzutku): „jest wyrzutkiem wśród świeckich wyznawców, jest plamą wśród świeckich wyznawców, jest skalaniem wśród świeckich wyznawców.” Dzieje się tak ponieważ osoba ta zagłębiła się w działalność, którą jest: „ekscytacja wróżbami i ceremoniami, jednocześnie ignorując prawo kammy, branie za pewnik i podążanie za wskazówkami wróżb i ceremonii;” (AN.05.175). Co ciekawe w czyśćcu, w którym odradzają się istoty o złej kammie, pomiędzy wszystkimi katami, rzeźnikami zwierząt, zabójcami, skorumpowanymi sędziami jest także wg Maṅgulitthi Sutty (SN.19.24) wróżka, „jasnowidząca” kobieta przepowiadająca przyszłość. Jej skóra jest pożółkła i przelatując w powietrzu, uciekając od gnębiących ją ptaków niesie za sobą przykry zapach.

Buddha był przeciwny i odżegnywał się od przesądów i zabobonów związanych z praktykami magicznymi z kilku powodów. Po pierwsze, wiara w szczęście bądź przeznaczenie jest sprzeczna z nauką o kammie i jej rezultatach. Po wtóre, praktyki objawień i magii nieuchronnie wiązały się z chęcią uzyskania bogactw i majątku, co jedynie sprzyjało rozwojowi lgnięcia do rzeczy materialnych jak też ugruntowywało ułudę i ignorancję odnośnie świata. Wróżenie przyszłości oraz wykorzystywanie magii bądź zaklęć czy też amuletów zazwyczaj było oszustwem, trikiem, szwindlem, na który dawali się nabierać naiwni ludzie. Paradoksalnie, mnisi buddyjscy na przestrzeni wieków jak i w teraźniejszych czasach często stosują te praktyki na co dzień.

Jednocześnie należy zauważyć aspekt kulturowy i obyczajowy współczesnych krajów gdzie zadomowił się buddyzm. Warto przytoczyć tu urywki wstępu autorstwa A.G.S. Kariyawasama do książki „Ceremonie i rytuały buddyjskie Sri Lanki” tak by dostrzec pełne spektrum tego zjawiska.

Temat tych badań, a mianowicie ceremonie i rytuały buddyjskie może nie spodobać się tak zwanym buddyjskim purystom, którzy chcieliby ograniczyć termin „buddyzm” wyłącznie do nauk zawartych w tekstach kanonicznych, interpretowanych jedynie w wąskim, intelektualnym zakresie. W rzeczywistości natomiast wszystkie dostępne praktyki i przestrzeganie wskazań jakie są tu opisane stanowią integralną część żywego buddyzmu, tworzonego przez współczesnych zwolenników tej religii. Wszystkie te obrzędy stanowią integralną a zarazem intymną część duchowości dla licznej rzeszy prawdziwie oddanych buddystów. Ryty te nie mogą być zatem tak pochopnie odrzucone i uznane li tylko za wtórne przypisy do „czystego”, kanonicznego buddyzmu.

W całej historii religijności ludzkiej jest to nieuniknione zjawisko, że gdziekolwiek rozprzestrzeni się nowa forma wiary, zaczyna także pojawiać się wśród neofitów ruch przyswajania i adaptowania duchowego przekazu, tak by odzwierciedlał społeczne i kulturowe potrzeby nowych wyznawców. Trend ten odnosi się także do buddyzmu i miało to miejsce w każdym z krajów, w którym rozpowszechniła się nauka Buddhy. Podstawowe doktryny buddyzmu czyli Cztery Szlachetne Prawdy, Szlachetna Ośmioraka Ścieżka, bądź też współzależne powstawanie, etc., były zazwyczaj zbyt abstrakcyjne oraz nazbyt wysublimowane dla pospolitych ludzi do praktykowania w ich codziennym życiu. Dla zaspokojenia ich religijnych i emocjonalnych potrzeb stworzono system zewnętrznych rytów, zazwyczaj dokonywanych wspólnie, tak by każdy mógł pokazać i wyrazić swoje oddanie ideałom reprezentowanym poprzez Dhammę. Dzięki temu ludzie mogli także przyswoić Naukę i jej wzorce, tak by następnie wdrożyć je w kontekst codziennego życia. Tym sposobem „wzniosła tradycja” kanonicznego buddyzmu dopełniona została przez „powszechną tradycję” ludowego buddyzmu, składającą się w dużej mierze z rytuałów i ceremonii.

Ten aspekt buddyzmu jest zazwyczaj mniej znany, a z pewnością lekceważony. Warto jednak podkreślić, że taka forma wyrażania gorliwości religijnej poprzez obrzędowość i rytuały jest niezbędna dla przetrwania buddyzmu wśród szeroko pojętej społeczności, będąc istotnym i żywym czynnikiem kształtującym codzienność wyznawców. Zatem wszyscy głosiciele „oryginalnego i czystego buddyzmu” opartego na tekstach kanonicznych nie powinni ignorować ani tym bardziej pomniejszać wartości tego powszechnego aspektu buddyzmu uznając go za niepotrzebny wtręt do pierwotnego przesłania Buddhy. Powinni raczej uznać obrzędową stronę buddyzmu jako niezbędną część tradycji, potrzebnej do pośrednictwa i komunikacji między wzniosłymi wzorcami a codziennością życia większości wyznawców.

Początek tej sutty w nawiasach kwadratowych to wstęp dodany do oryginalnego tekstu.

Tło historyczne tej sutty:

Okoliczności wygłoszenia tej sutty według komentarzy, w skrócie wyglądają następująco: miasto Vesālī przeżywało klęskę głodu, co spowodowało śmierć wielu mieszkańców, zwłaszcza tych najbiedniejszych. W związku z ogromną liczbą zwłok w stanie rozkładu miasto zaczęły nawiedzać złe duchy (amanussa). Następstwem tego był wybuch epidemii. Gnębieni przez te trzy plagi, mianowicie; głodu, zarazy oraz niepokojów ze strony złych duchów, mieszkańcy miasta zwrócili się o pomoc do Buddhy, który wówczas przebywał w Rajagaha.

Buddha przybył do Vesālī wraz ze swym osobistym pomocnikiem, Czcigodnym Anandą oraz z rzeszą pięciuset mnichów. Wraz z przybyciem Nauczyciela nastąpiły ulewne deszcze, które oczyściły miasto zabierając ze sobą rozkładające się ciała. Powietrze przestało być morowe, atmosfera miasta wróciła do normy.

Wtedy to Buddha wygłosił mowę O Klejnocie (Ratana Sutta) do Czcigodnego Anandy. Błogosławiony dał Czcigodnemu Anandzie wskazówki aby wraz z książętami ludu Licchavi obejść dookoła ulice miasta, recytując tę mowę jako symbol ochronny dla ludności miasta Vesālī. Tak też się stało i Czcigodny Ananda wypełniając dane mu instrukcje pokropił granice miasta uświęconą wodą wziętą z miski żebraczej Buddhy. Tym sposobem wygnano złe moce oraz uwolniono się od zarazy. Gdy Czcigodny Ananda wrócił z mieszkańcami Vesālī do sali zgromadzeń, gdzie przebywał Buddha wraz z licznymi uczniami (jak również z devami ze światów niebiańskich z Sakką na czele), tam też Błogosławiony wygłosił tę samą mowę O Klejnocie do wszystkich zebranych.

Snp.2.01

Ratana Sutta

Mowa o klejnocie

Tłumaczenie na podstawie oryginalnego tekstu w Pāḷi - Piotr Jagodziński

alternatywne tłumaczenie:


[Mając umysł pełen współczucia, jak Czcigodny Ananda, który recytował te ochronne paritty przez trzy części nocy, praktykując medytację chodzoną na ścieżce między trzema murami miejskimi Vesālī, kontemplując następujące atrybuty Buddhy: od momentu gdy Bodhisatta postanowił osiągnąć stan Buddhy, zaczął praktykować trzydzieści paramit1 składających się z dziesięciu paramit, dziesięciu upaparamit2, oraz dziesięciu paramatthaparamit3, pięciu najwyższych darów4, trzech wielkich praktyk składających się z praktyki na rzecz świata, praktyki na rzecz najbliższych oraz praktyki na rzecz osiągnięcia stanu Buddhy, aż do momentu rozpoczęcia ostatniego życia, przyjmując poczęcie w łonie swej matki, narodzin, wyrzeczenia się świata, praktyki ascezy, zwycięstwa nad Marą podczas gdy siedział na tronie drzewa Bodhi, zdobycia wszechwiedzy, gdy zakręcił kołem Dhammy wykładając swoją pierwszą rozprawę wraz z dziewięcioma ponadświatowymi dhammami5.

Ta paritta zgodnie przyjęta przez devy,
z dziesięciu milionów światów,
której słowa recytujemy,

ochroniła miasto Vesālī,
i natychmiast uwolniła,
od trzech klęsk,
wynikających z:
głodu, chorób oraz działalności istot pozaludzkich.]

***

Jakiekolwiek istoty tutaj zgromadzone,
ziemskie czy niebiańskie,
oby wszystkie były szczęśliwe,
oraz by uważnie wysłuchały moich słów.

Zatem natężcie słuch wszystkie istoty,
okażcie mettę dla ludzi,
którzy w dzień i w nocy przynoszą wam dary,
dlatego też chrońcie ich gorliwie.

Czy będzie to skarb tutaj czy w świecie ponad,
czy też drogocenny klejnot w niebiosach,
żaden nie równa się z Tathāgatą.6
W Buddzie jest ten drogocenny klejnot.
Niech świadectwo tej prawdy przyniesie pomyślność!7

Wyzbyty z zanieczyszczeń,
bez pożądań, poza śmierci rubieże,
ponad przeciętność8 wstąpił łagodny mędrzec z rodu Sakyów.
Nie ma niczego coby równało się tej Dhammie9.
W Dhammie jest ten drogocenny klejnot.
Niech świadectwo tej prawdy przyniesie pomyślność!

Tę czystą koncentrację umysłu,
wychwalał niedościgniony Buddha,
jako dającą natychmiastowe rezultaty na Ścieżce.
Nie ma takowej, która byłaby równa tej Koncentracji.
W Dhammie jest ten drogocenny klejnot.
Niech świadectwo tej prawdy przyniesie pomyślność!

Tych osiem osób stanowi cztery pary10;
Ci są wychwalani przez prawych,
Ci są uczniami Błogosławionego,
Wartymi dawanych im darów,
im ofiarowane dary przynoszą obfite owoce.
W Sandze jest ten drogocenny klejnot.
Niech świadectwo tej prawdy przyniesie pomyślność!

Z czujnym i pilnym umysłem,
dokładnie wykonując instrukcje Gotamy,
Zrealizowawszy to co miało być urzeczywistnione,
bez przeszkód cieszą się spokojem wyzwolenia,
będąc poza śmiercią i poza pożądaniami11.
W Sandze jest ten drogocenny klejnot.
Niech świadectwo tej prawdy przyniesie pomyślność!

Tak jak mocno osadzony w ziemi filar12
nie zadrży pod wpływem czterech wiatrów,
Tak też, powiadam wam, Poczciwi
w ten sposób dostrzegają Szlachetne Prawdy.
W Sandze jest ten drogocenny klejnot.
Niech świadectwo tej prawdy przyniesie pomyślność.

Ci, którzy jasno pojmują Szlachetne Prawdy,
będąc odpowiednio pouczeni przez Tego o Wnikliwej Mądrości,
nawet gdy ulegną zamroczeniu13,
ósmy raz już się nie odrodzą14.
W Sandze jest ten drogocenny klejnot.
Niech świadectwo tej prawdy przyniesie pomyślność.

Wraz z ustanowieniem wglądu,
pozbywają się trzech zanieczyszczeń:
przekonania o istnieniu trwałej osobowości,
wątpliwości odnośnie Doktryny,
oraz wiary w wyzwolenie poprzez rytuały i ceremonie15.

Ocaleni są z czterech stanów niedoli16,
niezdolni do popełniania sześciu zwyrodniałych występków17.
W Sandze jest ten drogocenny klejnot.
Niech świadectwo tej prawdy przyniesie pomyślność.

Jeśli ten kto ujrzał Nieuwarunkowane,
robiłby coś nieodpowiedniego,
czynem, słowem czy myślą,
nie będzie w stanie tego ukryć;
gdyż powiedziano, że jest to niemożliwością.
W Sandze jest ten drogocenny klejnot.
Niech świadectwo tej prawdy przyniesie pomyślność.

Tak jak w gęstwinach leśnych wraz z pierwszymi letnimi upałami
rozkwitają najwyższe korony drzew,
Tak też nauczana przez Niego Najwartościowsza z Nauk,
odpowiednio wdrożona prowadzi do Nibbany -
najdoskonalszego dobra.
W Buddzie jest ten drogocenny klejnot.
Niech świadectwo tej prawdy przyniesie pomyślność.

Najdoskonalszy,
Znawca Najwartościowszego,
Dawca Najcenniejszego,
Głosiciel Najważniejszego,
Niezrównany w objaśnianiu Najkorzystniejszej z Nauk.
W Buddzie jest ten drogocenny klejnot.
Niech świadectwo tej prawdy przyniesie pomyślność.

Kładą kres temu co przeszło,
nowemu nie pozwalają powstać18,
nie przywiązują uwagi do ponownego stawania się,
wyzbyli się ochoty do potencjalnego odrodzenia,
mędrcy ci wygaśli niczym płomień w lampie.
W Sandze jest ten drogocenny klejnot.
Niech świadectwo tej prawdy przyniesie pomyślność.

Jakiekolwiek istoty tutaj zgromadzone,
ziemskie czy niebiańskie,
Oddajmy razem cześć Doskonałemu Buddzie,
któremu hołd składają bogowie i ludzie,
Niech nastanie pomyślność!

Jakiekolwiek istoty tutaj zgromadzone,
ziemskie czy niebiańskie,
Oddajmy razem cześć Doskonałej Dhammie,
której hołd składają bogowie i ludzie,
Niech nastanie pomyślność!

Jakiekolwiek istoty tutaj zgromadzone,
ziemskie czy niebiańskie,
Oddajmy razem cześć Doskonałej Sandze,
której hołd składają bogowie i ludzie,
Niech nastanie pomyślność!19


Powrót do Tipiṭaki


Poleć nas i podziel się tym artykułem z innymi: BlinkListblogmarksdel.icio.usdiggFarkfeedmelinksFurlLinkaGoGoNewsVineNetvouzRedditYahooMyWebFacebook

gnu.svg.png

Chcąc wykorzystać część lub całość tego dzieła, należy używać licencji GFDL:

Udziela się zgody na kopiowanie, dystrybucję lub/i modyfikację tego tekstu na warunkach licencji GNU Free Documentation License w wersji 1.3 lub nowszej, opublikowanej przez Free Software Foundation.


cc.png

Można także użyć następującej licencji Creative Commons:
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 3.0


sasana_banerros.jpg

POMÓŻ FUNDACJI "THERAVADA"

(KRS: 0000464215, NIP: 5223006901, Regon: 146715622)

KONTO BANKOWE: 89 2030 0045 1110 0000 0270 1020


Tłumaczenie: Piotr Jagodziński