Ti-lakkhan.a
Trzy Cechy istnienia lub Znaki to:
- Nietrwałość (anicca),
- Cierpienie lub brak zadowolenia (dukkha, patrz sacca, dukkhatā) oraz
- Brak-ja (anattā).
"Czy Doskonali pojawiają się na świecie, czy też Doskonali nie pojawiają się na świecie wciąż pozostaje to stałym warunkiem, niezmiennym faktem i stałym prawem: że wszystkie formacje są nietrwałe, że wszystkie formacje są cierpieniem, że wszystko jest pozbawione ja.” (A. III, 134)
"- Jak myślicie, o mnisi: Czy ciało fizyczne (rūpa) jest trwałe czy nietrwałe?
- Nietrwałe, o Czcigodny.
- Czy uczucia (vedanā), percepcja (saññā), formacje mentalne (sankhāra) i świadomość (viññān.a) są trwałe czy nietrwałe?
- Nietrwałe, o Czcigodny.
- A czy to, co jest nietrwałe jest czymś przyjemnym czy bolesnym?
- Jest to bolesne, o Czcigodny.
- A czy o czymś, co jest nietrwałe, bolesne i podlega zmianie można powiedzieć: To należy do mnie, tym jestem, to jest moje ja?
- Nie, Czcigodny.
- Dlatego cokolwiek należy do ciała fizycznego, uczuć, percepcji, formacji mentalnych i świadomości, czy to w przeszłości, teraźniejszości czy przyszłości, własne czy zewnętrzne, grube czy subtelne, wzniosłe czy niskie, dalekie czy bliskie, wszystkie te rzeczy powinny być rozumiane zgodnie z rzeczywistością i prawdziwą mądrością: To nie należy do mnie, to nie jest mną, to nie jest moim ja" (S. XXII, 59)
"Kto postrzega oko, ucho, nos, język, ciało i wszystkie pozostałe formacje jako nietrwałe, bolesne i nie-ja, w nim kajdany (sam.yojana) są rozpuszczone." (S. XXXV, 53).
To właśnie powstałe z bezpośredniego medytacyjnego doświadczenia całkowite zrozumienie tych trzech cech stanowi wyzwalający Wgląd. Na temat ich związku z trzema Bramami Wyzwolenia, patrz vimokkha I.
Więcej szczegółów, patrz: anicca, dukkha, anattā, vipassanā.
Literatura: „The Three Signata” autorstwa Prof. O. H. de A. Wijesekera (WHEEL 20). - „The Three Basic Facts of Existence: I-III” (WHEEL BPS), Vis.M. XX, 13ff. 18ff, XXI, 47f, 67f.