Vimokkha

Wyzwolenie. I. Trzy Wyzwolenia to:

  1. Nieuwarunkowane (także Pozbawione Oznak) Wyzwolenie (animitta-vimokkha),
  2. Wolne od Pragnienia Wyzwolenie (appanihita-vimokkha),
  3. Wyzwolenie Pustki (suññatā-vimokkha).

Nazywane są one także trzema Bramami do Wyzwolenia (vimokkha-mukha, Vis.M. XXI, str. 66) ponieważ stanowią trzy odmienne rodzaje podejścia do Ścieżki Świętości. Patrz visuddhi VI, 8, porównaj Vis.XXI, str. od 6 oraz 121, Pts.M.II, Vimokkha-kathā.

  1. "Kto jest wypełniony Determinacją (adhimokkha) i uważa wszystkie formacje za Nietrwałe (anicca), osiąga nieuwarunkowane wyzwolenie.
  2. Kto jest wypełniony uspokojeniem i uważa wszystkie formacje za Bolesne (dukkha), osiąga wolne od pragnienia wyzwolenie.
  3. Kto jest wypełniony mądrością i uważa wszystkie formacje za Pozbawione-ja (anattā), osiąga wyzwolenie pustki." (Vis.M. XXI, 70 = Pts.M. II, str. 58)

(1) i (2) są wspomniane i wyjaśnione w M. 43 pod nazwą Wyzwolenia Umysłu (ceto-vimutti). (2) i (3) pojawiają się w Dhs. (str. 344 oraz 353) w części na temat ponadświatowej świadomości (patrz tłum. At.t.hasālinī, str. 299).

II. Osiem Wyzwoleń (attha vimokkha) często pojawia się w tekstach (A.VIII, 66, D.16, itd.) i jest opisywane w następujący sposób:

"Mnisi, istnieje osiem rodzajów wyzwolenia. Czym one są?

  1. Przebywając w sferze Subtelnej Materii (rūpī) postrzega się fizyczne formy - to jest pierwsze wyzwolenie.
  2. Nie postrzegając własnej fizycznej formy postrzega się zewnętrzne fizyczne formy - to jest drugie wyzwolenie.
  3. Poprzez myślenie o Pięknym jest się wypełnionym zaufaniem - to jest trzecie wyzwolenie.
  4. Jednak poprzez całkowite przekroczenie postrzeżeń materii, ustanie reakcji zmysłów i brak uwagi dla postrzeżeń różnorodności, lecz z przekonaniem: ''Nieograniczona jest przestrzeń'' osiąga się Sferę Nieograniczonej Przestrzeni (ākāsānañcāyatana) i w niej przebywa - to jest czwarte wyzwolenie.
  5. Poprzez całkowite przekroczenie Sfery Nieograniczonej Przestrzeni i z przekonaniem: ''Nieograniczona jest świadomość'', osiąga się Sferę Nieograniczonej Świadomości (viññān.añcāyatana) i w niej przebywa - to jest piąte wyzwolenie.
  6. Poprzez całkowite przekroczenie Sfery Nieograniczonej Świadomości i z przekonaniem: ''Nie ma niczego'' osiąga się Sferę Nicości (ākiñcaññāyatana) i w niej przebywa - to jest szóste wyzwolenie.
  7. Poprzez całkowite przekroczenie Sfery Nicości osiąga się Sferę Ani-postrzegania-ani-nie-postrzegania (nevasaññā-n’asaññāyatana) i w niej przebywa - to jest siódme wyzwolenie.
  8. Poprzez całkowite przekroczenie Sfery Ani-postrzegania-ani-nie-postrzegania osiąga się Ustanie Postrzegania i Uczuć (nirodha-samāpatti) - to jest ósme wyzwolenie."

Na temat (1-3) patrz abhibhāyatana, na temat (4-7) patrz jhāna, na temat (8) patrz nirodha-samāpatti. Poprzez (3) jest wyrażone osiągnięcie wchłonięcia subtelnej materii (patrz jhāna) za pomocą skupienia umysłu na doskonale czystych i świetlistych kolorach jak przedmiot kasin.a. Według Pts.M. taki stan umysłu jest także wytwarzany poprzez skupienie umysłu na czterech wyniosłych stanach, to znaczy: Wszechobejmującej Dobroci, Współczuciu, Altruistycznej Radości i Równowadze, skutkiem czego wszystkie istoty wydają się doskonale czyste i wspaniałe a przez to umysł kieruje się ku Pięknu.

Patrz Pts.M. II, Vimokkha-kathā, tłum. At.t.hasālinī, str. 255 (Załącznik).

POWRÓT